ในปี พ.ศ. ๒๔๑๙ ช่วงต้นสมัยรัชกาลที่ ๕ เจ้าอธิการพุฒ (ปุณณกเถร) เจ้าอาวาสวัดเขาบางทราย ได้ร่วมกับพระยา วิชิตชลเขตร (ทด สมุทรานนท์) จางวางกำกับเมืองชลบุรีและชาวบ้านย่านวัดเขาบางทราย ได้พัฒนาวัดด้านล่างเชิงเขา พระพุทธบาทและ ได้จัดทำแหล่งน้ำดื่มน้ำใช้สำหรับอุปโภคบริโภค จึงได้ร่วมแรงร่วมใจกันขุดสระกักเก็บน้ำขนาดใหญ่ ซึ่งเป็นน้ำฝนที่ไหลผ่านมาจากเขาพระพุทธบาททั้ง ๓ ยอด ไหลผ่านปูชนียสถานต่างๆมารวมกันที่สระแห่งนี้
หลังจากการขุดสระกักเก็บน้ำเสร็จแล้ว ท่านเจ้าคุณเฒ่าได้ลงอักขระที่ก้อนหินใหญ่ไว้ที่กลางสระน้ำเพื่อความเป็นศิริมงคล ชาวบ้านจึงเรียกสระน้ำศักดิ์สิทธิ์แห่งนี้ว่า “สระเจ้าคุณเฒ่า” ตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ ๕ เป็นต้นมาจนถึงรัชกาลปัจจุบัน พระราชพิธีถือน้ำพิพัฒน์สัตยาฯ ได้ใช้วัดเขาบางทราย พระอารามหลวงชลบุรีเป็นสถานที่ประกอบพิธีตลอดมา การประกอบพิธีถือน้ำ พิพัฒน์สัตยาแต่ละปีนั้นได้ตักน้ำจากพระเจ้า คุณเฒ่าช้างพระอุโบสถนำมาประกอบพิธี เพราะถือว่าเป็นน้ำที่ขลังและศักดิ์สิทธิ์
